پروژههای صنعت ساخت عمدتا با هزینهای بیش از هزینهی تخمین زده شده اولیه به پایان میرسند که این موضوع میتواند به دلیل وجود اختلال (Disruption) و یا تاخیر (Delay) از جانب کارفرما و یا پیمانکار باشد. در ادامه به روشهای توصیه شده توسط سازمانهایی مانند SCL و AACEI جهت سنجش اختلال رخ داده، میپردازیم.
افزایش نگرانیها پیرامون اختلالهای پروژه منجر شده که در پروتکل SCL ویرایش سال 2017، 29 پاراگراف در مورد روشهای آنالیز اختلال توضیح داده شود. در این ویرایش، اختلالهای پروژه به دو دسته بر اساس بهرهوری و هزینه تقسیم میشود. AACEI نیز چندین روش بر اساس مطالعات پروژه خاص، مطالعات بر اساس صنعت و مطالعات بر اساس هزینه تدوین کرده است که ساختارها آنها مشابه SCL است. در ادامه به صورت خلاصه به 3 روش رایج اشاره شده در این سازمانها میپردازیم:
- روش سنجش بهرهوری (Measured Mile)
در روش سنجش بهرهوری، مستندات بهرهوری پروژه برای تکمیل فعالیتهایی که در محدوده (Scope) تحت تاثیر اختلال قرار دارند و نیز فعالیتهایی که در محدود تحت تاثیر اختلال نبودند (به عنوان مبنای سنجش)، آنالیز میشود. مقایسه آنالیز مستندات این دو بخش از فعالیتها، این امکان را فراهم میسازد تا میزان بهرهوری از دسترفته (اختلال)، محاسبه شود.
- روش ارزش کسب شده (Earned Value)
در این روش، واحد فیزیکی کارهای تکمیل شده (به عنوان مثال 10 مترمکعب خاکبرداری) در نرخ واحد در نظر گرفته شده (به عنوان مثال هر متر مکعب خاکبرداری، 2 ساعت طول خواهد کشید) ضرب میشود که در نتیجه ساعتهای کسب شده حاصل میشود. این مقدار با ساعت واقعی صرف شده برای فعالیت مورد نظر در بازه تحت تاثیر اختلال مقایسه میشود و نتیجه آن به عنوان بهرهوری از دست رفته تعیین میشود.
روش سنجش بهرهوری و ارزش کسب شده، هر دو بر اساس آنالیز بهرهوری پروژه هستند. در روش سنجش بهرهوری، اساس بهرهوری واقعی پروژه در بازه بدون اختلال میباشد اما در روش ارزش کسب شده، اساس ساعتهای کاری تخمین زده شده و یا برنامهریزی شده میباشد.
- روش آنالیز بر اساس هزینه (Cost-Based methods)
این روش بر مستندات هزینهای پروژه متمرکز است و به دنبال مقایسه بین هزینههای متحمل شده در پروژه (Incurred Cost) و هزینههای پیشبینی شده (Estimated Cost) برای فعالیتهایی که تحت تاثیر رویدادهای اختلال قرار گرفتهاند، میباشد. راههای زیادی برای اجرای روشهای برای مبنای هزینه وجود دارد. به عنوان مثال راه ابتدایی آن عبارت است از محاسبه تمام هزینههای پرداخت شده توسط پیمانکار و مقایسه آن با هزینه برنامهریزی شده برای انجام محدوده (Scope) قرارداد اصلی (به همراه تغییرات). در نهایت تفاوت هزینهها به عنوان محاسبات مربوط به اختلال در نظر گرفته میشود.
روش توصیه شده توسط SCL و AACEI، روش سنجش بهرهوری میباشد. اما با این وجود برای محاسبه بهرهوری از دست رفته (که یکی از زمینههای پر نزاع در ادعاهای پروژههای ساخت میباشد)، از یک روش واحد مورد تائید همگان، استفاده نمیشود. حتی روش سنجش بهرهوری که اغلب مورد تائید سازمانها میباشد، ممکن است در محاکم قضایی مورد قبول واقع نشود. بنابراین با توجه به اینکه روشهای زیادی توسط SCL و AACEI شناسایی شده است باید متناسب با شرایط پروژه و میزان اطلاعات موجود، از آنها بهره برد.
