پایگاه دانش

1. مقدمه: کارهای جدیدی که در حین اجرای پروژه و در چارچوب موضوع پیمان ضرورت اجرای آنها به وجود می‌آید در دو دسته کلی تغییر در مقادیر پیمان و کارهای فاقد مقدار و قیمت در قرارداد تقسیم بندی می‌شوند. برای شناخت و واکاوی مفاهیم مرتبط با این تقسیم‌بندی، پیش از این اسناد و مدارک نظام فنی و اجرایی کشور را مورد بررسی قرار داده…

1. مقدمه: فعالیت‌های ساخت و ساز پر از چالش‌ها و مواردی است که امکان شناخت دقیق و اطلاع از جزئیات آنها در مراحل آغازین پروژه تقریبا ناممکن و نشدنی است. در طی مدت اجرای کار به واسطه بروز شرایط جدید، تغییر در خواسته‌ها و یا الزامات محدوده پروژه و ذینفعان آن، احتمال اینکه انجام برخی فعالیت‌ها که در آغاز برای آنها پیش بینی خاصی…

تغییر قیمت‌ها و افزایش یا کاهش آن‌ها به واسطه شرایط و اقتضائات مختلف حاکم بر اقتصاد کشور از مسائل و موضوعاتی است که هرگز نمی‌توان از آن چشم پوشی کرد و از همین رو یکی از موارد حائز اهمیت و ویژه در برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری در نزد کلیه افراد جامعه اعم از اشخاص حقیقی، حقوقی و نهادها و سازمان‌های کارفرمایی و پیمانکاری است. اگرچه…

یکی از موارد مهم و تاثیرگذار در پروژه‌ها، تاخیرات و عقب افتادن زمانبندی اجرای کار است. آنچه مشخص است این تاخیرات ممکن است به واسطه قصور، کوتاهی و یا ضعف پیمانکار (انجام دهنده کار) و یا عدم انجام تعهدات کارفرما (واگذارنده کار) صورت پذیرد، که در تعریف عام در پروژه‌های صنعت ساخت به تاخیرات غیرمجاز و مجاز طبقه بندی شده است. نشریه 4311 در…

مستند سازی و تهیه اسناد مرتبط در کلیه موارد یکی از نکات مهم مدیریتی است که همیشه آثار مفید و قابل توجهی دارد، در پروژه‌های عمرانی و صنعت ساخت و ساز نیز این موضوع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مکاتبات، ثبت توافقات و مذاکرات جلسات داخلی و هماهنگی ارکان، گزارش‌های روزانه، صورتجلسات اجرای کار، نقشه‌ها و … از مهمترین مستندات پروژه است که دقت…

بروز توقف و تعلیق در پروژه‌های عمرانی یک امر اجتناب ناپذیر است. در این میان اما مسئله مهم نحوه جبران هزینه‌های ناشی از این توقف و تعلیق است. در این مقاله سعی شده است با نگاهی به شرایط عمومی پیمان متداول موارد و جزئیات مربوط بررسی شود. الف) هزینه‌های بالاسری هزینه‌های بالاسری همانگونه که در پیوست فهارس بهای پایه سازمان برنامه و بودجه نیز…

توقف کار! این موضوعی است که به کرات و به دلایل مختلف در پروژه‌های عمرانی اتفاق میفتد. عدم تامین مالی، بروز معارض، ناتوانی کارفرما در انجام تعهدات خود، تغییر در نقشه‌ها و مشخصات و … از جمله دلایلی است که در طی زمان فعالیت یک پروژه می‌تواند منجر به توقف کلی یا جزئی کار و یا کند شدن آهنگ پیشرفت فعالیت‌ها شود. در این…

در پروژه‌های پیمانکاری، تأمین منابع مالی از سوی کارفرما یکی از پیش‌نیازهای اجرای صحیح، منظم و اقتصادی قرارداد محسوب می‌شود. با این حال، در برخی موارد، کارفرما به دلایلی همچون عدم تأمین اعتبار توسط بانک عامل یا عدم پرداخت از سوی کارفرمای اصلی، به پیمانکار اعلام می‌کند که در حال حاضر قادر به ایفای تعهدات مالی خود نیست. این اعلام می‌تواند پروژه را در…

در پروژه‌های ساخت‌وساز، یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که پیمانکاران با آن مواجه می‌شوند، کاهش بهره‌وری (Loss of Productivity) است. این پدیده می‌تواند به افزایش هزینه‌ها و تأخیرهای غیرقابل پیش‌بینی منجر شود، اما اغلب پیمانکاران از روش‌های اثبات و مطالبه خسارت ناشی از آن غافل می‌مانند. در این مطلب، مفهوم کاهش بهره‌وری و روش‌های معتبر کمی‌سازی آن را بررسی می‌کنیم. اختلال در پروژه و تأثیر…

در دنیای پروژه‌های عمرانی و پیمانکاری، یکی از چالش‌های اساسی، مدیریت صحیح هزینه‌ها و شفافیت مالی میان کارفرما و پیمانکار است. هر پروژه، به‌ویژه در حوزه‌های زیرساختی و ساختمانی، تحت تأثیر عوامل متعددی مانند شرایط محیطی، هزینه‌های غیرمستقیم و تغییرات اقتصادی قرار می‌گیرد. در این میان، ابزارهایی مانند ضریب پیمان، نقش حیاتی در تنظیم و تعدیل این هزینه‌ها دارند. ضریب پیمان به‌عنوان یک مفهوم…

مدت مجاز پرداخت صورت وضعیتهای موقت و قطعی و اهمیت آن در قراردادهای عمرانی در پروژه‌های عمرانی و پیمانکاری، جریان مالی منظم و شفاف یکی از الزامات حیاتی برای پیشبرد موفقیت‌آمیز پروژه‌هاست. یکی از ابزارهای مهم در این زمینه، صورت‌وضعیت‌ها هستند که به‌عنوان گزارش‌هایی رسمی، جزئیات فعالیت‌ها و هزینه‌های پروژه را مشخص می‌کنند. این اسناد نه تنها معیار پرداخت‌های مالی هستند، بلکه مبنای برنامه‌ریزی…

در پروژه‌های ساختمانی، مدیریت بهینه منابع و مصالح یکی از ارکان اصلی موفقیت به شمار می‌آید. در این میان، “مصالح پای کار” به عنوان یکی از عناصر حیاتی، نقش بسیار مهمی در بهبود فرآیند ساخت‌وساز ایفا می‌کند. این مصالح به موادی اطلاق می‌شوند که پیش از آغاز عملیات اجرایی، در محل پروژه انبار شده و آماده استفاده هستند. تهیه و مدیریت مصالح پای کار…

 در دنیای پیچیده پروژه‌های عمرانی و ساختمانی، اصطلاحات و مفاهیم متعددی وجود دارند که درک درست آن‌ها می‌تواند به مدیریت بهتر پروژه‌ها و کاهش ریسک‌ها کمک کند. یکی از این مفاهیم کلیدی، «کلیم» است. کلیم یا ادعا، ابزاری حیاتی برای پیمانکاران و کارفرمایان است که به آن‌ها امکان می‌دهد حقوق خود را در برابر تغییرات غیرمنتظره یا مشکلات قراردادی حفظ کنند. این مقاله به…

ماده ۴۸ شرایط عمومی پیمان یکی از مهم‌ترین مفاد در قراردادهای عمرانی و ساختمانی است که به موضوع خاتمه پیمان پیش از اتمام کارها می‌پردازد. این ماده در شرایطی به کار می‌رود که بدون تقصیر پیمانکار، کارفرما تصمیم به خاتمه دادن به پیمان می‌گیرد. اهمیت این ماده از آن جهت است که از یک سو حقوق پیمانکار را در مواجهه با تصمیمات کارفرما تضمین…

ماده ۴۶ شرایط عمومی پیمان یکی از مهم‌ترین بخش‌های قوانین پیمانکاری در پروژه‌های عمرانی است که به کارفرما امکان می‌دهد در شرایط خاصی قرارداد را فسخ کند. این ماده به‌عنوان یکی از ابزار‌های قانونی برای حفظ حقوق کارفرما و جلوگیری از توقف یا کندی پیشرفت پروژه‌ها به کار می‌رود. آگاهی از مفاد ماده ۴۶ و شرایطی که ممکن است منجر به فسخ پیمان شود،…

پروژه‌های صنعت ساخت عمدتا با هزینه‌ای بیش از هزینه‌ی تخمین زده شده اولیه به پایان می‌رسند که این موضوع می‌تواند به دلیل وجود اختلال (Disruption) و یا تاخیر (Delay) از جانب کارفرما و یا پیمانکار باشد. در ادامه به روش‌های توصیه شده توسط سازمان‌هایی مانند SCL و AACEI جهت سنجش اختلال رخ داده، می‌پردازیم. افزایش نگرانی‌ها پیرامون اختلال‌های پروژه منجر شده که در پروتکل‌…

روش‌های زیادی در محاکم قضایی برای نشان دادن بحرانی بودن یک عامل تاخیری در برنامه زمان‌بندی پروژه استفاده شده است. در حال حاضر، هیچ روش استانداردی برای تحلیل ادعای تاخیر وجود ندارد. این مقاله ابتدا یک مطالعه موردی فرضی را معرفی کرده است که دارای انواع بسیاری تاخیر است که ممکن است پیمانکاران در یک پروژه واقعی با آن مواجه شوند. در مرحله بعدی…

Examination of Judgements Rendered by Engineering Professionals under Various Construction Claims/Disputes Resolution Roles بندهای قرارداد دعاوی به منظور تنظیم مکانیسم‌های اتخاذ شده برای ردیابی، تسریع، و حل و فصل دعاوی و اختلافات که تحت قراردادهای ساخت و ساز بوجود می آیند، تعیین می‌گردند. این مقاله به بررسی نقش‌های مهندسین متخصص در زمینه مدیریت ادعا می‌پردازد که بر اساس سه مجموعه از استاندارد‌های آمریکای شمالی…

محدودیت‌ها در تغییر مقادیر پیمان در شرایط عمومی پیمان به دو بخش افزایش و کاهش مقادیر تقسیم می شوند که به شرح ذیل است: محدودیت افزایش مقادیر قرارداد (افزایش ۲۵ درصد مبلغ اولیه پیمان): در این خصوص مطابق با بند الف ماده ۲۹ شرایط عمومی پیمان (چنانچه پیوست قرارداد باشد)، مهندس مشاور موظف است تغییر مقادیر را محاسبه نماید و پس از تصویب کارفرما…

یکی از چالش برانگیز ترین مسائل مطرح در قراردادهای مشارکت در ساخت مالک-سازنده، تعیین میزان سهم الشرکه‌ی طرفین قرارداد مشارکت در ساخت و نحوه‌ی واگذاری سهم الشرکه‌ی سازنده است. این مساله یکی از علل اصلی بروز اختلاف درقراردادهای مشارکت درساخت است. سهم الشرکه متناسب با آورده‌ی طرفین یکی از اصول مشارکت، تناسب سهم الشرکه‌ی طرفین متناسب با ارزش آورده‌ی طرفین است. باید توجه داشت…

با توجه به ماهیت و شرایط پروژه‌های ساخت و ساز، روش‌های زیادی جهت برنامه ریزی و کنترل پروژه‌ در دنیا وجود دارد. در این بین روش‌های مبتنی بر مسیر بحرانی به دلیل مزایای بیشتری که نسبت به سایر روش‌های برنامه ریزی و کنترل پروژه‌های ساخت و ساز دارد، از محبوبیت بیشتری برخوردار هستند. از این جهت فرآیند در نظر گرفته شده در این راهنما…

قیمت‌های مندرج در فهرست بها با توجه به هزینه‌های مناطق شهری تعیین شده است. ضرایب منطقه‌ای جهت محاسبه هزینه در مناطق دورافتاده و غیر شهری استفاده می‌شود. برای اینکه قیمت‌های موجود در فهارس بها عمومیت داشته و در همه جای کشور قابل استفاده باشد و با توجه به اینکه قیمت‌های پایه فهارس بهاء بر اساس انجام عملیات در تهران مورد محاسبه قرار گرفته است،…