آیا ممکن است در زمان اولیه قرارداد، تأخیرات از مدت قرارداد بیشتر شود؟

بله! ممکن است. به دلایل مختلف این حالت ممکن است رخ دهد. در ادامه برخی از این موارد بررسی می‌شود.

1- کار‌های فصلی

فرض کنید پروژه‌ای در شهر زابل با مدت 90روز از 2 اسفند 1400 تا 31 اردیبهشت 1401 منعقد و برنامه‌ریزی شده باشد. در ادامه یک تأخیر از ابتدا تا 30 فروردین رخ داده است. تنها تأخیر رخ داده در این پروژه همین مورد است. آیا در این شرایط تأخیر پروژه 30 روز است؟ از اوایل خرداد تا انتهای شهریور باد‌های شدیدی موسوم به باد‌های 120 روزه در شهر زابل میوزد و این موضوع اجرای پروژه در فضا‌های باز را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. با فرض عدم امکان فعالیت در چنین شرایطی، 30 روز فعالیت باقیمانده از ابتدا تا انتهای مهرماه برنامه‌ریزی خواهد شد. در این شرایط تأخیر پروژه به جای 30 روز، 154 روز خواهد بود. مثال فوق با تغییر مقیاس زمانی به صورت واقعی در پروژه‌ای در شهر زابل اتفاق افتاده بود.

بنابراین به عنوان نتیجه می‌توان گفت، زمان وقوع تأخیر و زمان اثر تأخیر وابستگی مستقیم به هم ندارند.

2- تأخیر در تحویل متریال خاص پروژه

در ادامه مثال قبل فرض کنید تأمین تجهیزات ابزاردقیق و نصب آن‌ها از ابتدا تا انتهای خرداد برنامه‌ریزی شده بود، اما به دلیل عدم تأمین تجهیزات توسط تأمین‌کننده خارجی، تأمین این متریال محقق نشد. در این شرایط تأخیرات پروژه 31 روز است؟؟ با توجه به عدم تأمین متریال، تأمین‌کننده دیگری انتخاب شد و زمان جدید تأمین تجهیزات ابزاردقیق 30 بهمن 1401 اعلام گردید. در این شرایط تأخیرات پروژه به جای 31 روز، 274 روز خواهد بود. این مورد به دفعات در پروژه‌های نفت و گازی رخ داده است.

3- کار‌های جدید

در صورتی که کار‌های جدیدی در چارچوب مفاد پیمان به پیمانکار ابلاغ شود ممکن است نیازمند نیروی متخصص کمیاب و یا فرآیند تأمین تجهیزات طولانی را به همراه داشته باشد، در این شرایط تمدید مدت پیمان می‌تواند چند برابر مدت اولیه باشد.

4- تغییر در قوانین و مقررات

فرض کنید پروژه طرح توسعه یک کارخانه قرار است اجرا شود و با توجه به فعال بودن کارخانه و عدم امکان اجرای پروژه در زمان فعال بودن کارخانه، این پروژه از 20 اسفند تا 20 فروردین (1 ماه) برنامه‌ریزی شده است. به دلیل عدم ارائه بخشی از مدارک توسط کارفرما، پروژه در زمان مقرر تمام نشده و از 20 فروردین به بعد تنها در روز‌های جمعه امکان اجرای پروژه وجود خواهد داشت. در صورتی که 12 روز از پروژه به دلیل عدم ارائه مدارک باقی مانده باشد، در شرایط جدید، پروژه 12 هفته بیشتر زمان برای تکمیل نیاز دارد. حال فرض کنید در روز‌های جمعه هم امکان اجرای ادامه پروژه وجود نداشته باشد، در این شرایط وضعیت پروژه چه خواهد شد؟؟

5- وجود خطا در برنامه زمانبندی اولیه

در صورتی که محدوده پروژه به درستی در برنامه اعمال نشده باشد و یا روابط پیشنیازی به صورت صحیح تعریف نشده باشد، نیاز به اصلاح برنامه زمانبندی وجود خواهد داشت که در این شرایط ممکن است پروژه بیشتر از زمان اولیه قرارداد تمدید شود. در کتاب تهیه برنامه زمانبندی جهت لایحه تأخیرات، نحوه ایجاد یک ساختار شکست مناسب که کل محدوده پروژه را پوشش دهد ارائه شده است. همچنین در کتاب فرآیند یکپارچه تهیه لایحه تأخیرات، یک چک لیست 14 موردی جهت کنترل صحت برنامه زمانبندی در نظر گرفته شده است.

6- زمانبندی خوشبینانه و یا غیرمنطقی پروژه

در موارد متعددی پیش آمده است که زمان پروژه بدون در نظر منابع، الزامات اجرای پروژه و برآورد‌های مهندسی و با در نظر گرفتن یک زمان از پیش تعیین شده، زمانبندی شده است. برای مثال در یکی از پروژه‌هایی که در حال تهیه بسته لایحه ضرر و زیان آن هستیم، مدت اولیه پروژه 3 ماه بوده است، در شرایطی که با توجه به ماهیت کار، شرایط اجرای پروژه و منابع در دسترس، بیش از 30 ماه برای تکمیل این پروژه زمان نیاز بوده است. در صورتی که زمانبندی پروژه با استفاده از روش‌های مناسبی تهیه شده بود، از ابتدا امکان برآورد زمان معقول اجرای پروژه وجود داشت. روش‌های مختلفی از جمله تکنیک پرت (PERT) می‌تواند در برآورد زمان پروژه استفاده شود.

در کتاب فرآیند یکپارچه تهیه لایحه تأخیرات یک فرآیند گام به گام جهت تهیه و بررسی لایحه تأخیرات ارائه شده است که از حیث روش ارائه شده و کاربرد آسان، نمونه داخلی و خارجی ندارد. جهت آشنایی بیشتر و مطالعه خلاصه و فهرست کتاب به سایت دکترکلیم مراجعه نمایید.