تاخیر همگام (pacing delay) یا تاخیر آگاهانه یا تاخیر عمدی، تاخیری مستقل است که نتیجه یک تصمیم آگاهانه، عمدی و همزمان جهت کاهش سرعت اجرای کار به دلیل بروز تاخیر از سوی طرف اول است. در واقع با تاخیر طرف اول (کارفرما و یا پیمانکار)، برای کارهای طرف دوم شناوری بیشتری ایجاد می‌شود و طرف دوم با علم به اینکه، تاخیر طرف اول در افزایش زمان پروژه اثر دارد، فعالیت مربوط به خود را با سرعت کمتر و همگام با تاخیرِ طرف اول، انجام می‌دهد.
انواع تاخیر همگام ( Type of pacing delays)
تاخیر همگام شامل دو نوع تاخیر همگام مستقیم و تاخیر همگام غیر مستقیم است. تفاوت اصلی بین این دو نوع، در رابطه پیشنیازی آنهاست.
برای مطالعه بیشتر در خصوص آموزش تهیه لایحه تاخیرات می توانید کتابهای زیر را نیز تهیه بفرمایید و یا در دوره شرکت نمایید
دوره آنلاین مدیریت ادعا در پروژه‌های ساخت
قیمت اصلی 2,450,000 تومان بود.1,700,000 تومانقیمت فعلی 1,700,000 تومان است.
کتاب راهنمای “فرآیند یکپارچه تهیه لایحه تاخیرات ” + الگوهای خام موردنیاز
208,000 تومان – 349,000 تومان
تاخیر همگام مستقیم (Direct Pacing Delay)
تاخیر همگام مستقیم هنگامی رخ می‌دهد که دو فعالیت دارای رابطه پیشنیازی هستند. در فعالیت پیشنیاز تاخیر رخ می‌دهد و به دلیل وقوع تاخیر در فعالیت پیشنیاز، برای فعالیت پسنیاز شناوری ایجاد می‌شود و سرعت فعالیت پسنیاز به صورت آگاهانه کاهش پیدا می‌کند.
همانطور که در شکل فوق مشخص است، در برنامه چون ساخت، به دلیل تاخیر کارفرما در اخذ مجوز از سازمان میراث فرهنگی، دو هفته در اجرای فعالیت حفر کانال، تاخیر ایجاد شده است. به دلیل تاخیر رخ داده، پیمانکار به منظور مدیریت منابع خود و کاهش ریسکهای مالی، سرعت اجرای فعالیت لوله گذاری را کاهش داده و همگام با تاخیر رخ داده در فعالیت حفر کانال، پیش می‌رود.
تاخیر همگام غیرمستقیم (Indirect Pacing Delay)
در این حالت، فعالیتی که تاخیر اصلی روی آن ایجاد شده، رابطه پیشنیازی با فعالیتی که تاخیر همگام (Pacing delay) روی آن اتفاق افتاده، ندارد. در واقع در این حالت، فعالیتی که تاخیر همگام روی آن انجام شده، از شناوری ایجاد شده توسط تاخیر اصلی استفاده می‌کند و ارتباط منطقی بین فعالیتهای مربوطه، وجود ندارد.
برای مثال در شکل فوق، در برنامه چون ساخت، کارفرما در تحویل لوله به پیمانکار تاخیر داشته است و مسیر بحرانی پروژه را به مدت دو هفته افزایش داده است. از جهت دیگر در مسیر دیگر (که رابطه پیشنیازی با مسیر بحرانی پروژه ندارد)، پیمانکار برای فعالیت احداث ایستگاه، 3 هفته شناوری داشته است که به دلیل تاخیر کارفرما، این شناوری به میزان 5 هفته رسیده است. با توجه به این موضوع، پیمانکار به منظور مدیریت منابع و هزینه های خود، بخشی از نیروی انسانی و دیگر منابع خود را کاهش داده، تا خسارت کمتری بابت تاخیر اصلی (تاخیر در تامین لوله) به وی وارد شود.
تفاوت تاخیر همزمان و تاخیر همگام (concurrent and pacing delays)
تفاوت تاخیر همزمان و تاخیر همگام این است که در تاخیر همگام به صورت آگاهانه سرعت اجرای کار کاهش می‌یابد و الزاما پس از تاخیر موثر رخ می‌دهد.
از سوی دیگر در صورت وقوع تاخیر همزمان، در حالت کلی خسارتی به پیمانکار یا کارفرما به دلیل وجود همزمانی تاخیر، تعلق نمی‌گیرد، اما در اکثر محاکم دنیا، تاخیر همگام را به جهت کاهش ریسکهای مالی و پایین آوردن هزینه‌های پروژه، برای طرف انجام دهنده تاخیر همگام، به رسمیت شناخته و مستحق دریافت خسارت مالی می‌دانند. در واقع استدلال این تصمیم این است که علت اصلی تاخیر در پروژه، تاخیر همگام نیست و با علم به اینکه تاخیر دیگری در افزایش زمان پروژه موثر است، به صورت آگاهانه این تاخیر رخ می‌دهد.
البته در استفاده از تاخیر همگام باید محتاط بود و پیشنهاد می‌شود قبل از انجام آن، مشورتهای فنی و حقوقی متناسب با پروژه، دریافت شود. یکی از دلایل آن این است که در صورتی که تصمیم به تاخیر همگام گرفته شود و طرف اول، زودتر از برآوردهای طرف دوم، تاخیر را پایان دهد، در این حالت، اگر طرف دوم (انجام دهنده تاخیر همگام) نتواند به حالت عادی پیشرفت بازگردد، مسبب تاخیرات خواهد بود.
برای مثال فرض کنید کارفرما در تحویل مصالح تاخیر کند و پیمانکار با علم به این تاخیر، نیمی از نیروی انسانی خود را کاهش دهد. در ادامه کارفرما سریعا مصالح پروژه را فراهم کند، در این شرایط پیمانکار باید بتواند به سرعت نیروی انسانی خود را جهت بازگشت به پیشرفت عادی به پروژه بازگرداند. در صورتی که نتواند نیروی انسانی خود را به حالت قبل بازگرداند، تاخیر همگام وی از بین رفته و مسبب افزایش زمان پروژه خواهد بود.
تاخیر همگام (Pacing delay) هم می‌تواند از جانب پیمانکار رخ دهد و هم از جانب کارفرما. برای تحلیل اثر تاخیر همگام حالتهای مختلفی ممکن است رخ دهد که در جدول زیر این حالات نمایش داده شده است.
| عامل تاخیر اصلی | تاخیر اصلی همزمان است با: | اثر ایجاد شده |
| تاخیر کارفرما | تاخیر همگام (pacing) پیمانکار | جبران شدنی برای پیمانکار
غیرمجاز برای کارفرما (مجاز پیمانکار) |
| تاخیر پیمانکار | تاخیر همگام (pacing) کارفرما | جبران شدنی برای کارفرما
غیرمجاز برای پیمانکار (مجاز کارفرما) |
نکته حائز اهمیت این است که در صورتی که تاخیر همگام (Pacing delay) نتواند توسط طرف مدعی اثبات شود، تاخیر همزمان قلمداد خواهد شد. جهت کاهش ریسک این موضوع پیشنهاد می‌شود، طرفی که قصد انجام تاخیر همگام را دارد، طرف دیگر از را از قصد خود آگاه سازد و همچنین مستندات کافی برای این اقدام خود جمع آوری نماید تا در صورت لزوم بتواند تاخیر همگام (Pacing delay) خود را ثابت نماید.
برای مطالعه بیشتر می‌توانید به راهنمای AACE 29R-03 مراجعه نمایید.
