مطابق آمار تعداد ادعاهای قراردادی در پروژههای عمرانی بسیار زیاد است که این امر موجب تأثیر منفی در پیشرفت پروژهها میشود. دوبارهکاریها یکی از عوامل زمینهای در بروز ادعا در یک پروژه است. در این مقاله ابتدا به عوامل ایجاد دوبارهکاری در پروژه پرداخته و سپس عواملی که در متن قرارداد نادیده گرفته شدهاند را بررسی میکنیم. بررسیها نشان میدهد که 37 عامل مختلف در بروز دوبارهکاری وجود دارد که به 5 دسته فرآیند، منابع انسانی، تجهیزات و مصالح، عوامل فنی، و عوامل عمومی و خارجی تقسیم میشوند. جدول 1 نشان دهنده این عوامل است.
جدول 1) عوامل ایجاد دوبارهکاری در پروژههای ساخت
| گروه | ردیف | علت ایجاد دوبارهکاری |
| فرآیند | 1 | تغییر، اصلاح و رویژن در طراحی |
| 2 | کامل نبودن طراحی | |
| 3 | اشتباه در طراحی، نقشهها و مشخصات ساخت | |
| 4 | انتخاب پیمانکار یا پیمانکار جزء نامناسب | |
| 5 | اجرای اشتباه قرارداد و نقص در روشهای تدارکات | |
| 6 | کمبود کنترل اسناد | |
| نیروی انسانی | 7 | نیروی انسانی غیر متخصص |
| 8 | کمبود تجربه در طراحی و ساخت | |
| 9 | دانش ناکافی اعضای تیم و کمبود آموزش | |
| 10 | نگرش و رویکرد کاری نامناسب افراد | |
| 11 | تغییرات در نیروی انسانی | |
| 12 | کمبود نیروی انسانی برای انجام فعالیت | |
| 13 | کمبود انگیزه در نیروی انسانی و اهمیت ندادن | |
| 14 | نبود امنیت شغلی | |
| 15 | کمبود افراد نظارتی | |
| 16 | تضاد منافع | |
| مصالح و تجهیزات | 17 | مصالح با کیفیت پایین و خطا در ساخت عناصر پیش ساخته |
| 18 | مصالح معیوب، یا مصالحی که مشخصات مورد نیاز را برآورده نمیکنند | |
| 19 | استفاده غیر بهینه از تجهیزات یا تغییر مصالح | |
| 20 | ساخت یا نصب مصالح یا تجهیزات در محل اشتباه | |
| 21 | دیرکرد در تحویل مصالح یا تجهیزات به کارگاه | |
| عوامل فنی | 22 | ضعف در سیستم ارتباطی برای هماهنگی بین اعضای پروژه |
| 23 | مدیریت نادرست کیفیت به علت نظارت غلط | |
| 24 | ضعف در برنامهریزی و زمانبندی پروژه | |
| 25 | ضعف در مستندسازی، دستورالعملها و اسناد قرارداد | |
| 26 | اطلاعات ناقص و متناقض | |
| 27 | فرآیند مدیریت غیر بهینه اجرایی | |
| 28 | ضعف در استفاده از تکنولوژی و فناوری اطلاعات | |
| عوامل عمومی و خارجی | 29 | مشکلات مالی مانند کمبود بودجه، میزان دریافتی ناکافی، و تأخیر در پرداختها |
| 30 | فشار زمانی، سرعت بخشیدن به اجرا برای اتمام زودتر از موعد، زمان ناکافی برای آمادهسازی قرارداد | |
| 31 | خرابی یا اشکال در محصول نهایی به علت عدم رعایت ایمنی و حمل و نقل ضعیف | |
| 32 | شرایط آب و هوایی و وضعیت نامناسب کارگاه | |
| 33 | درگیر نشدن کارفرما در پروژه | |
| 34 | کمبود قابلیت ساخت | |
| 35 | تغییر در قوانین و سیاستهای دولتی | |
| 36 | مشخص نبودن میزان اختیار افراد | |
| 37 | عوامل غیر قابل پیشبینی |
نتایج تحقیق نشان میدهد که شرایط عمومی پیمان (در کشور نیوزلند، سند با کد NZS 3910) به اندازه کافی به علل بروز دوبارهکاری و تأثیر آنها در بروز ادعا نپرداخته است. بنابراین اسناد قرارداد نیاز به بهبود دارند تا ادعاهای مربوط به دوبارهکاری را پوشش دهد. پژوهش انجام شده پیشنهاد میدهد که برخی از عوامل دوبارهکاری دارای اولویت بیشتری برای بررسی جهت اصلاح شرایط عمومی پیمان هستند. این عوامل در جدول 2 نشان داده شده اند.
جدول 2) اولویتبندی علل بروز دوبارهکاری برای بررسی جهت اصلاح شرایط عمومی پیمان
| اولویت | علت ایجاد دوبارهکاری | گروه |
| 1 | کمبود تجربه در طراحی و ساخت | نیروی انسانی |
| 1 | کمبود افراد نظارتی | نیروی انسانی |
| 1 | نیروی انسانی غیر متخصص | نیروی انسانی |
| 1 | کمبود قابلیت ساخت | عوامل عمومی و خارجی |
| 2 | اشتباه در طراحی، نقشهها و مشخصات ساخت | فرآیند |
| 2 | اجرای اشتباه قرارداد و نقص در روشهای تدارکات | فرآیند |
| 2 | انتخاب پیمانکار یا پیمانکار جزء نامناسب | فرآیند |
| 2 | کمبود نیروی انسانی برای انجام فعالیت | نیروی انسانی |
| 2 | دانش ناکافی اعضای تیم و کمبود آموزش | نیروی انسانی |
| 2 | نگرش نامناسب افراد | نیروی انسانی |
| 2 | ضعف در سیستم ارتباطی برای هماهنگی بین اعضای پروژه | عوامل فنی |
| 2 | فرآیند مدیریت غیر بهینه | عوامل فنی |
| 2 | ضعف در برنامهریزی و زمانبندی پروژه | عوامل فنی |
| 2 | فشار زمانی، سرعت بخشیدن به اجرا برای اتمام زودتر از موعد، زمان ناکافی برای آمادهسازی قرارداد | عوامل عمومی و خارجی |
